Dünyada PV Piyasası ve Geleceği
Küresel ölçekte 2020 yılına kadar yenilenebilir enerjiden elektrik üretim kapasitesi artışının 700 GW civarında olması ve tahmin edilen küresel toplam kapasite artışının %26’sını oluşturması beklenmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilecek olan elektrik üretiminin 2020 yılına kadar Çin, Hindistan ve Brezilya’nın mevcut toplam elektrik talebinin üzerinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. Küresel ölçekte yenilenebilir enerji kaynaklarının, 2040’a kadar gerçekleşecek olan 9.786 GW’lik elektrik üretim kapasite artışının yaklaşık %60’ını, 12,2 trilyon ABD doları değerindeki enerji yatırımının ise %65’ini oluşturacağı öngörülmektedir.
Güneş enerjisinin de küresel ölçekte 2040 yılına kadar enerji piyasasındaki canlılığını önemli ölçüde artırarak, gerçekleşecek olan kapasite artışının %35’ine ve dünya genelinde yapılacak olan enerji yatırımlarının ise %30’una denk düşmesi öngörülmektedir. Bu yatırımların küçük ölçekli ve şebeke ölçekli kurulumlar arasında eşit bir şekilde bölüneceği tahmin edilmektedir. Şekil 12, 2015-2040 yılları arasında kaynaklara göre yıllık elektrik üretim kapasitesi artışına yer vermektedir.
Şekil 1: Kaynaklara Göre Yıllık Elektrik Üretim Kapasitesi Artışı, 2015-2040 (GW) [1]
Kaynaklara göre küresel elektrik üretim kapasitesi tahminleri 2040 yılına gelindiğinde güneş enerjisinin, toplam güç kapasitesinin %26’sını oluşturacağını belirtmektedir. Bu artış, 2012 ve 2040 yılları arasında %24’lük bir kapasite artışına işaret etmektedir. Şekil 13, 2012 yılında kaynaklara göre küresel elektrik üretim kapasitesine ve 2040 yılı tahminlerine yer vermektedir.
[1] Bloomberg New Energy Finance Esnek kapasite, güç depolama, talebe karşılık verme ve diğer potansiyel kaynakları içermektedir.
Şekil 2: Kaynaklara Göre Küresel Elektrik Üretim Kapasitesi, 2012-2040 [2]
Ekonomik koşullar elverişli olduğu sürece güneş enerjisi sektörünün hızlı bir şekilde gelişim gösterebileceği düşünülmektedir. Güneş enerjisinin modüler bir teknoloji olması sayesinde, şebeke ölçekli projeler dahi diğer teknolojilerle işletilen güç santrallerine nazaran daha küçük olma eğilimindedir. AB hükümetleri, 2020 hedeflerine ulaşmak için destek mekanizmaları tasarlama sürecinde yerel tedarik zincirinin ne denli hızlı bir şekilde projeleri yürütebildiğine tanık olmuşlardır.
Örneğin İtalya, güneş enerjisi endüstrisi 100 MW/yıl hedefini tutturduktan yalnızca üç sene sonra, yaklaşık 8 GW kapasitede güneş enerjisi projesi kurabilmiştir. Diğer ülkelerdeki gelişme hızı daha da yüksek olmuştur. Örneğin, İspanya iki yıl içerisinde kurulu kapasitesini 99 MW’den 2,8 GW’ye yükseltmiştir. Diğer bazı AB üyeleri ise ulusal ölçekte PV piyasalarının oluşmaya başlamasının hemen ardından yaklaşık 1 GW/yıl kuruluma erişmişlerdir. Şekil 17, bazı AB ülkelerinin 2005 yılından 2014 yılına gelinceye kadar güneş enerjisi kurulumlarında tanık oldukları gelişimi göstermektedir.
[2] Bloomberg New Energy Finance
Türkiye’nin “Parlayan Güneşi” PV Piyasası ve Geleceği
Son yıllarda Türkiye’de güneş (PV) sektöründe gerçekleşen ve PV sektörünün yükselişi ile ilgili ileriye yönelik umut aşılayan gelişmeler sayesinde, Türkiye birkaç senedir güneş enerjisi sektörünün odağında bulunmaktadır. Almanya’dan %60 daha fazla güneş ışığı alan Türkiye’nin elektrik talebi her sene %10 artmaktadır. Ancak bugüne kadar Türkiye elektrik sektöründe güneş enerjisi potansiyelinin verimli biçimde kullanılması gerçekleşememiştir.
Geçmişte yatırımcıların bu sektöre ilgi göstermesine engel olan ana sebepler arasında politik belirsizlik, yüksek lisans ücretleri (Büyük sistemlerde Watt başına 1 ABD Doları’na varan sermaye giderleri) ve karmaşık bürokratik izin sistemi gibi sebepleri saymak mümkündür. Öte yandan 1 MW’nin altındaki çoklu sistemlerin kurulması ile hükümete lisans ücreti ödemeden sabit alım garantisi olanakları, güneş enerjisi şirketlerinin ihtiyaç duyduğu piyasa yükselişini yakalamalarını sağlayabilmektedir. Dahası bu enerji modeli için talebin artıyor olduğu gerçeği sektörün yükselişinin sürdürülebilir kılınmasında devlet desteğinin de ötesinde rol oynayabilmektedir.
2014 senesi sonunda Türkiye’deki kurulu PV üretim kapasitesi 93 MW olarak gerçekleşmiştir. Bu değer sadece bir sene öncesindeki kurulu kapasite olan 15 MW seviyesine nazaran keskin bir artışa işaret etmektedir. Yine de ülkenin güneş enerjisi konusundaki atılımları kıyaslanabilir diğer ülke gruplarının çok gerisinde kalmaktadır. Şekil 3, çeşitli piyasalarda gerçekleşen yeni güneş enerjisi kurulumlarına, Türkiye ile karşılaştırmalı bir biçimde yer vermektedir.
Şekil 3:Çeşitli Piyasalarda Yeni Güneş Enerjisi Kurulumları(MW,2014 yılı sonu) [3]
Şekle göre 45 milyonluk bir nüfusa sahip olan ve Avrupa ülkeleri arasında en az miktarda kurulu güneş enerjisi kapasitesine sahip ülke olan İngiltere, 2014 senesi sonuna kadar Türkiye’ye kıyasla 55 kat daha fazla PV paneli kurmuştur. Yakın coğrafyada benzer güneşlenme seviyesine sahip Yunanistan, Romanya ve Bulgaristan gibi AB ülkeleriyle karşılaştırıldığında bile Türkiye bu ülkelerin gerisinde kalmıştır. Güney Kore, Güney Afrika ve Meksika gibi hızlı büyüme gösteren orta ölçekli ekonomilerle kıyaslandığında ise her ne kadar Türkiye ile diğer ülkelerin kurulu PV kapasiteleri arasındaki fark azalıyor olsa da Türkiye halen listenin en altındaki yerini korumaktadır.
Şekil 4: Yatay Yüzeye Gelen Güneş Işınımı ve Şebekeye Ölçekli Kurulu PV Kapasitesi (MW) [4]
Şekil 5: Ülkelere Göre Güneş Enerjisi Teknik Potansiyeli (GWh/Yıl) [5]
[4] Bloomberg New Energy Finance[5] Viyana Teknik Üniversitesi-Enerji Ekonomisi Grubu
Türkiye’nin elektrik üretiminde güneş enerjisi teknik potansiyeli yaklaşık 190 TWh/yıl ile ikinci sıradaki İspanya’dan %29 daha fazladır.[6] Bu da ülkenin mevcut elektrik talebinin %75’inin güneş enerjisiyle karşılanabileceğini önermektedir. Bunun sebebi Türkiye’nin hem coğrafi olarak büyük bir alana yayılmış hem de güneşli gün sayısı yüksek bir ülke olmasıdır. Şekil 20, ülkelere göre güneş enerjisi teknik potansiyelini göstermektedir.